Παναγία Παρθένε σεμνή Γερόντισσα την Μονήν ταύτην σκέπε του Παντοκράτορος και τα τέκνα σου αεί παραμύθησον, ασπαζόμενα θερμώς, την αγίαν σου μορφήν και κλήρου του εν τω Όρει Θαβώρ μεταμορφωθέντος αξίωσον ταις πρεσβείαις σου.
Η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Γερόντισσας βρίσκεται προστάτις, στο καθολικό της Ι.Μ. Παντοκράτορος, στο Άγιο Όρος.
Είναι από τις σπάνιες εικόνες της Παναγίας που είναι αγιογραφημένη μόνη της σε ορθία στάση δέησης.
Οι διαστάσεις της είναι 1,95 × 1,00. Φέρει ως ένδυμα ασημένιο μανδύα και μόνο το πρόσωπο και τα χέρια της τεταμένα σε παράκληση δεν καλύπτονται.
Κατά την παράδοση, το προσωνύμιο της το πήρε ως εξής:
Ήταν κάποτε Ηγούμενος της Μονής ένας ενάρετος και ευλαβής Γέροντας που βρισκόταν σε πολλή μεγάλη ηλικία. Καταλαβαίνοντας ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για να μεταβεί στον κτίστη Του, ζήτησε από τον εφημέριο ιερομόναχο, να επισπεύσει την λειτουργία για να προλάβει να κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων.
Ο ιερομόναχος δεν έδωσε προσοχή στην παράκληση του Γέροντα και τελούσε την λειτουργία σε αργό ρυθμό.
Τότε ακούστηκε απειλητική γυναικεία φωνή από το προσκυνητάριο της Παναγίας που πρόσταζε τον ιερομόναχο να συντομεύσει την λειτουργία.
Έκτοτε η εικόνα της Παναγίας πήρε το προσωνύμιο «Γερόντισσα».
Θαυμαστό γεγονός :
Στα πόδια της Παναγίας στην εικόνα υπάρχει ένα πιθάρι από το οποίο φαίνεται να έχει υπερχειλίσει το λάδι.
Σε δύσκολους καιρούς είχε στερέψει το λάδι της Μονής και δεν είχαν οι πατέρες να φάνε, αλλά ούτε να ανάψουν τα καντήλια τους.
Χρήματα δεν υπήρχαν και είχαν περιέλθει σε μεγάλη αγωνία. Προσευχήθηκαν τότε με ιδιαίτερη θέρμη στην Παναγία για να τους βοηθήσει και αμέσως γέμισαν όλα τα πιθάρια της Μονής τόσο που το λάδι ξεχείλιζε από αυτά.
Η Ιστορία για την Παναγία Γερόντισσα έχει ως εξής.
Σε έναν ασθενή ευσεβέστατο ηγούμενο ο Θεός απεκάλυψε την ημέρα του θανάτου του. Αυτός ηθέλησε πριν πεθάνει να κοινωνήσει τα Άχραντα μυστήρια.
Ζήτησε λοιπόν από τον εφημέριο ιερομόναχο να βιαστεί για να προλάβει να τον κοινωνήσει. Εκείνος, όμως, καθυστερούσε και ο Γέροντας εκινδύνευε ν’ αποθάνει χωρίς να κοινωνήσει.
Τότε από την εικόνα της Θεοτόκου ηκούσθη μια οργισμένη φωνή να ερωτά τον ιερομόναχο γιατί αργούσε και δεν συμμορφωνόταν με την παράκληση του Γέροντα. Όπως ήταν φυσικό ο ιερομόναχος συμμορφώθηκε και τρέμοντας σύγκορμος έκανε το λειτούργημά του. Έκτοτε η εικόνα αυτή ονομάσθηκε «Παναγία η Γερόντισσα», επειδή υπεστήριξε την παράκληση του Γέροντος.
Η Παναγία Γερόντισσα είναι θαυματουργή εικόνα. Στην εικόνα, που βρίσκεται στον κίονα του αριστερού χορού του καθολικού της Μονής, η Παναγία παριστάνεται σε όρθια στάση δεήσεως χωρίς τον Χριστό.
Στην ασημένια επένδυση της εικόνας φαίνεται και ένα πιθάρι που ξεχειλίζει θυμίζοντας μας ένα θαύμα της Παναγίας, η οποία εισακούοντας τις προσευχές του Γέροντος (εξ ου και Γερόντισσα) γέμισε με λάδι τα άδεια πιθάρια της Μονής. σε μια επιδρομή Σαρακηνών στη Μονή ένας απ’ αυτούς προσπάθησε να σχίση την εικόνα σε κομμάτια, για να ανάψει μ’ αυτά το τσιμπούκι του,
αλλά έχασε αμέσως την όραση του και οι σύντροφοι του πέταξαν την εικόνα σε ένα κοντινό πηγάδι. ο τυφλός ιερόσυλος παιδεύτηκε τόσο κατά την ώρα του θανάτου του, ώστε παρήγγειλε στους δικούς του ακόμα και μετά το θάνατο του να πάνε στο Άγιο Όρος και να βγάλουν την εικόνα από το πηγάδι, πράγμα το όποιο και έγινε, αφού η εικόνα είχε παραμείνει εκεί ογδόντα χρόνια. στην σημερινή της μορφή η εικόνα είναι μάλλον επιζωγραφισμένη.
Το αργυρό κάλυμμα της εικόνας αναρτήθηκε τον 17ο αιώνα, έπειτα από εκφρασμένη επιθυμία της ίδιας της Παναγίας και με χρήματα Κωνσταντινουπολίτισσας αρχόντισσας.
