Ερχονται οι κληρονομικές συμβάσεις – «Σπάει» η νόμιμη μοίρα – Αποζημίωση αντί του «εξ αδιαιρέτου» – Στο 33% το ποσοστό κληρονομιάς για συζύγους – Πώς θα περιοριστούν οι αποποιήσεις – Πότε και τι κληρονομούν οι σύντροφοι ζωής και όσοι φροντίζουν ηλικιωμένους
Μετά από 80 χρόνια το Κληρονομικό μας Δίκαιο αλλάζει ριζικά, καθώς επιχειρείται να προσαρμοστεί στις σύγχρονες συνθήκες, ώστε να περιοριστούν οι περιουσίες που απαξιώνονται με τον τρόπο που κληρονομούνται, ενώ άλλες «πηγαίνουν» σε κληρονόμους που δεν τις θέλουν ή δεν μπορούν να τις διαχειριστούν.
Οι αποποιήσεις χιλιάδων κληρονομιών, οι χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που απαξιώνονται από τη δεύτερη ή τρίτη γενιά, αποτελούν πραγματικά παραδείγματα που ελήφθησαν υπόψη από τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή της οποίας επικεφαλής τέθηκε από το υπουργείο Δικαιοσύνης ο έγκριτος καθηγητής του Δικαίου και ακαδημαϊκός Απόστολος Γεωργιάδης.
Οι αλλαγές που επέρχονται με το νέο Κληρονομικό Δίκαιο, η επεξεργασία του οποίου ολοκληρώθηκε την Παρασκευή, αφορούν το σύνολο των πολιτών, είναι σημαντικές και στην πραγματικότητα αλλάζουν όλα όσα ξέραμε ως σήμερα για τις κληρονομιές. Ας δούμε τις σημαντικότερες αλλαγές.
Συμβάσεις κληρονομιάς
• Η σημαντικότερη αλλαγή αφορά τις συμβάσεις κληρονομιάς, ή κληρονομικές συμβάσεις, που επιτρέπονται για πρώτη φορά στη χώρα μας. Μέχρι τώρα ένας πολίτης μπορούσε να μεταβιβάσει την περιουσία του στα συγγενικά του πρόσωπα (παιδιά, σύζυγο και λοιπά) είτε με γονική παροχή είτε με διαθήκη.
• Με τις νέες διατάξεις προβλέπεται ότι θα μπορεί ο καθένας να κάνει σύμβαση, όσο ζει, με τους κληρονόμους του (τα παιδιά του, τη σύζυγό του ή άλλους συγγενείς του) και να αφήνει την περιουσία του όπως μεταξύ τους θα συμφωνήσουν. Στην κληρονομική σύμβαση δεν θα μετράει καθόλου αυτό που στα νομικά λέγεται νόμιμη μοίρα, δηλαδή το ποσοστό που υποχρεωτικά αναγνωρίζει ο νόμος σε παιδιά, συζύγους ή άλλους συγγενείς.
• Ενα παράδειγμα: Οι γονείς θα μπορούν να καλέσουν τα παιδιά τους και να συνάψουν κληρονομική σύμβαση που θα προβλέπει ότι το ένα θα πάρει την επιχείρηση και το άλλο ακίνητα ή μετρητά. ‘Η ότι ένα ακίνητο, εξοχικό, θα δοθεί στην εγγονή τους, κόρη του ενός από τα παιδιά τους. Οταν υπογραφεί κληρονομική σύμβαση, δεν ισχύει η νόμιμη μοίρα, δηλαδή το ποσοστό κληρονομιάς που προβλέπει ο νόμος. Οι κληρονομικές συμβάσεις μπορούν να ανακληθούν, όπως ανακαλούνται και οι δωρεές, όταν δηλαδή υπάρχει κάποιος πολύ σπουδαίος λόγος που μπορεί να τις ανατρέψει.
• Επίσης με τις νέες διατάξεις προβλέπεται και κληρονομική σύμβαση, στην οποία ένας κληρονόμος μπορεί να παραιτηθεί της κληρονομιάς ή μέρους της, γιατί δεν τον ενδιαφέρει ή δεν θέλει να κληρονομήσει κάτι που δεν μπορεί να το αξιοποιήσει και να υπογράψει σύμβαση για μετρητά, κινητά ή ό,τι άλλο.
Τα «αδελφομοίρια»
• Το δεύτερο σημαντικό που φέρνουν οι νέες διατάξεις είναι μια ρύθμιση εξαιρετικά σημαντική, που στην πράξη αποδυναμώνει και σχεδόν μηδενίζει το λεγόμενο «εξ αδιαιρέτου» ή τα «αδελφομοίρια», όπως λέει ο λαός, που έχουν οδηγήσει περιουσίες σε απαξίωση και σε πλήρη αδράνεια, καθώς οι συγκύριοι – κληρονόμοι δεν συμφωνούν για την αξιοποίησή τους και τελικά οι περιουσίες ρημάζουν.
Με τη νέα ρύθμιση, αντί για ποσοστό συγκυριότητας ανάμεσα σε συγκληρονόμους σε ένα ακίνητο, ένας θα παίρνει το ακίνητο και ο άλλος αποζημίωση ή άλλο περιουσιακό στοιχείο. Πάντως συγκύριοι δεν θα γίνονται, εκτός κι αν δεν υπάρχει κανένα άλλο περιουσιακό στοιχείο.
• Ενα παράδειγμα: Οταν ένας γονιός αφήσει στο ένα από τα παιδιά του ένα ακίνητο, το άλλο παιδί δεν θα μπορεί να μπει σε αυτή την κληρονομιά, να γίνει δηλαδή συγκύριος στο ακίνητο αυτό με ποσοστό 25%, όσο είναι η νόμιμη μοίρα του (το υποχρεωτικό κατά τον νόμο ποσοστό που κληρονομεί). Εκείνο που θα γίνεται στο εξής είναι ότι αντί για το 25% στο ακίνητο που κληρονόμησε ο ένας, ο άλλος θα μπορεί να αποζημιώνεται σε χρήμα ή θα παίρνει κάποιο σε κάποιο άλλο περιουσιακό στοιχείο, ακίνητο, αν υπάρχει, ή οτιδήποτε άλλο.
Στόχος της διάταξης αυτής είναι να μην κατατέμνονται σε μικρά μερίδια οι περιουσίες, και κυρίως τα ακίνητα, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά (χιλιάδες δυστυχώς) να μένουν αναξιοποίητα και να ρημάζουν.
Λιγότερα στα παιδιά
• Επίσης σημαντική είναι η ρύθμιση που προβλέπει ότι στο εξής, όταν κληρονομούν από κοινού παιδιά και ένας από τους συζύγους (γονιούς), μάνα η πατέρας, το ποσοστό του/της συζύγου από 25% που προβλέπεται σήμερα θα αυξηθεί στο 33%. Δηλαδή τα παιδιά θα παίρνουν λιγότερα, όχι το 75% που ίσχυε σήμερα.
• Στο πεδίο των συζύγων προβλέπεται επίσης δικαίωμα να μένει στην κοινή κατοικία και ο σύντροφος που μένει πίσω μετά τον θάνατο κάποιου, όταν δεν είχε γίνει μεταξύ τους γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης και ήταν απλά σύντροφοι. Η ρύθμιση προβλέπει ότι θα μπορεί να μείνει στο σπίτι τουλάχιστον για τρία χρόνια, εκτός αν συμφωνηθεί από τους κληρονόμους και περισσότερα.
Εκείνος που μένει πίσω
• Νέα είναι και η διάταξη που προβλέπει ότι, σε περίπτωση συντρόφων που ζουν μαζί χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης, θα μπορεί εκείνος που μένει πίσω, αν δεν έχει άλλως οριστεί, να είναι ο μοναδικός κληρονόμος, αν δεν υπάρχουν παιδιά ή άλλοι συγγενείς. Να κληρονομεί δηλαδή αυτός, και όχι το Δημόσιο, όπως προβλέπεται, όταν κάποιος δεν έχει συγγενείς και δεν έχει αφήσει ο ίδιος κάπου την περιουσία του.
Τέτοιες περιπτώσεις δυστυχώς δεν είναι λίγες, γι’ αυτό και υπάρχουν χιλιάδες περιουσίες ανά την επικράτεια ρημαγμένες και παρατημένες. Επίσης πολύ κόσμο αφορά η ρύθμιση που δίνει τη δυνατότητα να πουλήσει κάποιος όσο ζει το σπίτι του ή το εξοχικό του, να πάρει τα χρήματα και να συμφωνήσει με τον αγοραστή, νέο ιδιοκτήτη, να μείνει στο σπίτι ή στο εξοχικό όσο ζει.
‘Η και το άλλο. Να πουλήσει το σπίτι του, να εισπράξει τα χρήματα και αντί να μετακομίσει και να τρέχει να αλλάξει σπίτι και συνήθειες, να συμφωνήσει να μείνει μέσα και να δίνει ένα ενοίκιο.
Οι πλαστές διαθήκες
• Σε ό,τι αφορά τις ιδιόχειρες, ιδιόγραφες, όπως λέγονται διαθήκες, πολλά γράφτηκαν, λίγα άλλαξαν. Παραμένουν σε ισχύ, μπορεί ο καθένας να γράψει τη διαθήκη του και να την κρατήσει σπίτι του ή, το πιο σίγουρο, να την καταθέσει σε συμβολαιογράφο. Τι αλλάζει. Αλλάζουν οι προϋποθέσεις στις ιδιόχειρες διαθήκες, όταν αυτές δεν είναι σε συμβολαιογράφο και εμφανίζονται από συγγενικά πρόσωπα.
Οι αλλαγές στοχεύουν στο να περιοριστεί το φαινόμενο (πολύ διαδεδομένο) των πλαστών διαθηκών. Στο εξής, όταν μια διαθήκη προσκομιστεί γιατί βρέθηκε στο σπίτι ή στο γραφείο του ανθρώπου που έφυγε από τη ζωή, τότε θα πρέπει οπωσδήποτε να κηρυχθεί γνήσια, δηλαδή να ελεγχθεί με μάρτυρες, πραγματογνωμοσύνες και λοιπά και μετά να ισχύσει.
Τον έλεγχο αυτόν θα κάνει ο συμβολαιογράφος και όχι το δικαστήριο, όπως γινόταν ως σήμερα. Αυτά θα ισχύουν για κληρονόμους που δεν είναι τα παιδιά ή οι σύζυγοι του θανόντος, αλλά άλλοι συγγενείς.
Κληρονόμοι και χρέη
• Και κάτι ακόμα.
Για να περιοριστεί το τσουνάμι των αποποιήσεων κληρονομιάς (χιλιάδες κάθε χρόνο) προβλέπεται στο εξής ότι όταν υπάρχουν χρέη, ο κληρονόμος μπορεί να αποδεχθεί την κληρονομία, να μην την αποποιηθεί δηλαδή, γιατί στο εξής θα ευθύνεται για τα χρέη εκείνου που έφυγε από τη ζωή μόνον μέχρι την αξία της κληρονομιάς και όχι με την περιουσία του.
Αυτό δεν ίσχυε ως σήμερα και ο κόσμος φοβόταν ότι θα αποδεχθεί μια κληρονομιά, ότι δεν θα μπορέσει να ξεπληρώσει τα χρέη με όσα κληρονομεί και θα βάλει και από την τσέπη του.
Με τις νέες διατάξεις αυτός ο κίνδυνος παύει να ισχύει. Σε ό,τι αφορά τους δανειστές του ανθρώπου που έφυγε από τη ζωή, θα ικανοποιούνται μόνον από ό,τι άφησε ως κληρονομιά με διαδικασίες (δικαστική εκκαθάριση) που μοιάζει με τον πλειστηριασμό.
Το νέο Κληρονομικό Δίκαιο έχει και άλλα πολλά που αφορούν προβλέψεις κάτι να κληρονομούν και εκείνοι που φροντίζουν ηλικιωμένους και πολλές ακόμα διατάξεις που δίνουν τη δυνατότητα στους γονείς να μοιράζουν την περιουσία τους, όχι με απόλυτη τυπική ισότητα του νόμου στα παιδιά τους, αλλά με λογική και ουσιαστική δικαιοσύνη. Το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση στις αρχές Νοεμβρίου.
Το διαβάσαμε εδώ πηγή tovima.gr
